Yayınevleri tehlikenin farkında mı?
Son yıllarda okurlar ve kitapçılar arasında fiyat ve indirim tartışmaları yaşanıyor. İşin aslını bilmeyenler, kitap sitelerinin verdiği fiyatlara bakıp, kitapçıların kendilerini kazıkladığını iddia ediyor.
Peki, gerçek nedir?
Gerçek, dünyada ve Türkiye'de kitapların % 95 oranında kitabevlerinde satıldığıdır. İnternet ortamında satılabilen kitapların oranı % 5 - % 6 civarındadır. İnsanlar kitabı internetten değil, kitabevlerinden almaktadır. Türkiye'deki kitap siteleri ise, bu % 5'in mümkün olduğunca çoğunu alabilmek için akıl ve ahlak dışı indirimler yaparak, birbirleriyle kıyasıya bir rekabet sürdürmektedir. Bu arada bir piyasa düzenleyici olması gereken devlet ise, olup bitenleri seyretmekle yetinmektedir.
Elbette, bu fazla devam edemez. Kitap sitelerine yüksek indirim izni vererek yayınlarının daha çok satacağını sanan yayınevleri, bunun ne kadar boş ve faydasız bir yol olduğunu çok yakında anlayacaklar. % 95 indirim de yapsanız, internette satılabilecek kitap sayısı sınırlıdır.
Bu şekilde, sadece kitabevlerini bu yayınlardan uzaklaştırmış olursunuz. Kitaplarınızın %5'ini satabilir, kalan % 95'i ile başbaşa kalırsınız. 10 bin satabilecek kitap, internet sitelerinde 500 ancak satabilir. 100 bin satabilecek bir kitap, 5-6 binde kalır.
Somut bir örnek vereyim: Kitapyurdu sitesinden 29 Haziran 2015 tarihinde aldığımız bu görüntüde, Aşk adlı romandan (Elif Şafak, Doğan Kitap) 14 456 adet satıldığı belirtiliyor.
Birinci baskısı Mart 2009'da yapılan bu kitabın Mart 2014 tarihli 410. baskısının kapağında 820 000 rakamı var. Demek ki 6 yıllık sürede Aşk romanı 820 binlik bir satış rakamına ulaşmış. Bu durumda, kitapyurdu 6 yılda Aşk romanının yaklaşık % 1,8 oranındaki satışını yapmış oluyor. Diğer birkaç sitenin satışlarını da ekleseniz, % 5 bile çıkmamaktadır. Ve lütfen dikkat edelim. 820 binlik satışa ulaşabilen kitap sayısı tek tüktür. Kitap satışları genellikle 1000 -10000 arasındadır. Bu sayıları aşabilen kitaplar nadirdir.
Yayınevleri kitaplarını kitabevlerine ulaştırmanın daha iyi bir yolunu bulmalıdır
Bu durum birkaç yıl daha sürerse, sonuç şöyle olur: Kitabevleri, internette neredeyse toptan fiyatına, hatta bazen bunun da altında satışa sunulan yayınlardan uzak duracak, bunları raflarına koymayacaktır. Yayıncı, kitaplarının hepsini tüketmeyi umarken, sadece % 5'ini satabilecektir. Yayınlarının asıl satış yeri olan kitabevlerini kendinden uzaklaştırmak, yayınevleri için sonu batak olan çıkmaz bir sokaktır. Batış kaçınılmazdır.
KPSS örneği: KPSS kitaplarının satışı neden düştü?
Sonuçta, kitabevlerinde ders yardımcıları ve üniversite sınavlarına hazırlık kitaplarından başka bir şey bulmak mümkün olmayacak. Bakın, çoğu kitabevi artık KPSS kitabı bulundurmuyor. Bu kitapları almak isteyenler, genellikle önce internete bakıp, sitelerde verilen fiyatları görüyor. Sonra da çevrelerindeki kitabevlerine gidip, aynı fiyatları görmeyince tartışma çıkarıyorlar: Vay kazıkçı kitabevleri!
Kitabevi sahibi de internete girip bakıyor ki, anlı şanlı yayınevleri, neredeyse kendilerinin aldığı fiyata bu kitapları internette satışa sunmuş. Bu durumda, kitabevi sahibinin tepkisi şöyle oluyor: "Madem öyle, bu kitapları siz satın o zaman!" Ve o yayınları iade ediyor ve bir daha da almıyor. İnternette aşırı indirimle kitap satmanın en önemli sonucu, kitabevlerinin o yayınlardan uzaklaşmasına yol açmasıdır. Peki, bu o yayınların internetten satışını artırıyor mu? Hayır, onlar % 5'e kürek çekmeye devam ediyorlar. Canhıraş indirimleri hiçbir işe yaramıyor. Kitap, dünyada ve Türkiye'de asıl olarak kitabevlerinde satılmaktadır.
Amazon sitesi...
ABD merkezli dev alışveriş sitesi Amazon 2012 yılı verilerine göre kağıda basılı toplam kitap satışının % 15'ini yapmış. Bu, sadece ABD'de olan bir durum. Aynı Amazon'un Avrupa''daki kitap satışı içindeki payı İngiltere'de % 5, diğer ülkelerde daha da az. Siteyi biraz dikkatle incelediğimizde ne görüyoruz? Bu gerçekte, bir kitap satış sitesi değil. Giriş sayfasında kitabın adı bile geçmiyor. Tekneden çaya, dürbünden çadıra, her tür elektronik eşyalar ve hatta son model av tüfeklerinin yanında kitap ta satan bir site. Öte yandan, 2014 rakamlarıyla, borsa değeri 154 milyar Dolar olan bir şirketten bahsediyoruz. 2011'de kendi e-kitap okuma cihazını (Kindle) piyasaya sundu. Birkaç yıldır insansız kargo teslimat aracı (drone) üzerinde çalıştığını açıkladı.
The Atlantic adlı bir haber yorum sitesinde, "Amazon ABD'deki kitap piyasasının % 70'ini ele geçirirse ne olur?" diye soruluyor. Ne olacak? Aynı yorumda Amazon'un çok satan popüler romanlardan başka bir kitaba yer vermeyerek, ABD'nin kültür ortamını ve entelektüel yaşamını mahvedeceği vurgulanıyor. Amazon'u kuran ve en büyük hissedarı olan Jeff Bezos, yakında çok satan kitaplardan başka bir yayına yer vermeyeceklerini açıkladı. Bu da, kitapları satılsın diye aşırı indirimlere razı olan ABD yayınevlerini korkuttu. Yakında ABD'de ve Avrupa'da hükümetlerin bu duruma el atması, şaşırtıcı olmayacak.
Türkiye'deki yayınevlerinin büyük hatası
Türkiye'deki yayınevleri, gerek kitap sitelerinde, gerekse kendi sitelerinde
% 20'den fazla indirimle satış yapma yoluna giderek, kendi ayaklarını kurşunluyor. Piyasada var olmak isteyen yayınevleri, kitaplarını internet sitelerine değil, kitabevlerine ulaştırmanın daha iyi yollarını bulmak zorunda. Öncelikle bir dağıtım sorunu var. Dağıtıma bırakılan kitaplar, çoğunlukla kitabevi rafı görmeden öylece duruyor ve iade ediliyor.
Kitapları en küçük ilçedeki kitabevlerine ulaştıracak bir dağıtım sistemi, yayıncılığın kurtuluşu olabilir. Kitaplar için gazete bayiliği benzeri bir dağıtım sistemi düşünülebilir. Yayınevleri, bölgelerdeki büyük dağıtımlarla masaya oturup bir sistem bulmak zorundadır.
